باسمه تعالي
مقدمه
اهميت خانواده در سرنوشت فرد و اجتماع و کارکردهاي متنوع آن از يک سو و تأثير دگرگون کننده تحولات اجتماعي و تکنولوژي دهه‌هاي اخير بر روي ساختارهاي اجتماع و انديشه و رفتارهاي انسان و خانواده ضرورت مطالعات و پژوهش‌هاي مستمر علمي را در حوزه مسائل خانواده نمايان مي‌سازد. خانواده و آموزش و پرورش از جمله نهادهايي هستند که تحت تأثير يكديگر قرار دارند و در عين حال متأثر از مسائل جامعه، سياست، اقتصاد و فناوري هستند. نحوه تعامل خانه و مدرسه از ديرباز موضوع مشترک خانواده و نظام آموزش و پرورش بوده است. شايد بتوان گفت عدم اهتمام و توجه لازم به اين امر سبب بروز مسئله‌هاي فراواني براي هر دو نهاد در سال‌هاي اخير گرديده است. بنابراين، اگر رشد مراکز پژوهشي در فاصله‌هاي سال‌هاي 75 تاکنون اميدبخش بوده است. اما خلاء پژوهش در حوزه تعامل خانه و مدرسه با رويکرد جامع‌نگر همچنان محسوس است. تأسيس پژوهشکده اوليا و مربيان (خانواده) به دنبال پاسخ به اين نياز در سطح آموزش و پرورش و خانواده بوده است.
تاريخچه تأسيس پژوهشکده
به منظور تحکيم پيوند دو نهاد خانواده و آموزش و پرورش و شناسايي راه کارها و الگوهاي تعامل خانواده و آموزش و پرورش از همان بدون تاسيس انجمن اوليا و مربيان، واحد پژوهش نيز راه اندازي شد و به تدريج به منظور تحقق بهتر اهداف مورد نظر و به ويژه ايجاد کانون تفکر، پژوهشکده خانواده وابسته به سازمان مرکزي انجمن اوليا و مربيان با اخذ موافقت اصولي از وزارت علوم، تحقيقات و فناوري فعاليت رسمي خود را در سال 1376 آغاز کرد و سرانجام در مورخ 27/ 1/ 1384 موافقت قطعي خود را از شوراي گسترش آموزش عالي با عنوان پژوهشکده اوليا و مربيان (خانواده) وابسته به پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش دريافت کرد و هم اکنون با سه گروه پژوهشي «آموزش خانواده، راهنمايي و مشاوره خانواده و جامعه شناسي خانواده» مشغول به کار است.
اهداف پژوهشکده
1- انجام پژوهش‌هاي بنيادي و کاربردي پيرامون مسائل تربيتي، رواني، اجتماعي، اقتصادي و نظام حقوقي خانواده
2- پژوهش در زمينه آسيب شناسي خانواده، به ويژه آسيب‌هاي اجتماعي وارده بر خانواده و بررسي علل بزهکاري در جهت پيشگيري از آسيب‌پذيري کانون مقدس خانواده
3- دست‌يابي به بهترين شيوه‌هاي تربيتي در نظام تعامل خانواده و آموزش و پرورش
4- مطالعه در خصوص تأثير نابساماني‌هاي خانواده بر رشد و شخصيت فرزندان
5- اراية خدمات پژوهشي و علمي در زمينه مسائل خانواده و اوليا و مربيان به مراکز آموزشي و تحقيقاتي کشور
6- ايجاد زمينه برقراري ارتباط بيشتر بين اوليا و مربيان و تلاش در جهت فعال‌تر کردن نحوه مشارکت اوليا در امور تحصيلي و تربيتي فرزندان
7- مطالعه در زمينه بکارگيري تکنيک‌هاي جديد آموزش اوليا و مربيان و نيز راهنمايي و مشاوره در جهت افزايش آگاهي‌هاي تربيتي آنان
8- مطالعه تطبيقي فعاليت‌هاي انجمن‌هاي اوليا و مربيان كشورهاي دنيا و بهره‌گيري از اقدامات مطلوب و مثبت آنان
وظايف پژوهشکده
1- انجام طرح‌هاي پژوهشي در حوزه خانواده و آموزش و پرورش
2- مطالعه و بررسي کتب و مقالات تهيه شده در زمينه‌هاي مختلف تعليم و تربيت و روابط اوليا و مربيان و استفاده از آنها
3- هدايت و پشتيباني از طرح‌هاي پژوهشي در زمينه خانواده و تعامل آن با آموزش و پرورش
4- اراية راه حل‌هاي مناسب در جهت آموزش و مشاورۀ خانواده با الهام از ارزيابي عملکرد و برنامه‌هاي جاري حوزه اولياو مربيان
5- برگزاري همايش‌هاي علمي و پژوهشي پيرامون موضوعات و مسايل مربوط واراية نتيجه آن به خانواده‌ها و اولياي مدرسه
6- مشارکت در برپايي همايش‌هاي علمي و پژوهشي ساير دستگاه‌ها و نهادهاي ذي ربط
7- ارتباط مستمر علمي و پژوهشي با مراکز دانشگاهي و مؤسسات تحقيقاتي داخل و خارج از کشور.
8- انتشار فصلنامه خانواده و پژوهش
9- اراية يافته‌هاي پژوهش‌هاي انجام شده و پيشنهادهايي جهت رفع کاستي‌ها و نقاط ضعف به مراکز ذي ربط
10- تشکيل بانک اطلاعات پيرامون تعامل خانواده و آموزش و پرورش جهت تسهيل در امر دسترسي محققين به منابع مطالعاتي و پژوهشي
گروه‌هاي پژوهشي پژوهشکده
پژوهشکده اوليا و مربيان بر اساس رسالت ، اهداف ووظايف خود اقدام به تشکيل گروه‌هاي پژوهشي نموده است که در زير به اختصار با آنها آشنا مي‌شويد:
1- گروه پژوهشي آموزش خانواده:
دراين گروه سه پست هيات علمي و دو پست كارشناس پژوهش وجود دارد كه وظيفه بررسي و مطالعه نيازهاي آموزشي اوليا، روش هاي آموزش خانواده، اطلاع رساني پژوهشي در زمينة مسائل خانواده و آموزش و پرورش را بر عهده دارند.
2- گروه پژوهشي راهنمايي و مشاوره خانواده:
دراين گروه سه پست هيات علمي و دو پست كارشناس پژوهش وجود دارد كه وظيفه بررسي آسيب‌هاي رواني- اجتماعي خانواده، ارتقاي بهداشت رواني خانواده، ارزيابي روش ها و فرآيند راهنمايي و مشاوره در مراکز راهنمايي و مشاوره خانواده انجمن اوليا و مربيان را بر عهده دارند.
3- گروه پژوهشي جامعه شناسي خانواده:
دراين گروه سه پست هيات علمي و دو پست كارشناس پژوهش وجود دارد كه وظيفه بررسي در زمينه تحول خانواده، جايگاه خانواده و کارکرد آن در جامعه با تاكيد بر آموزش و پرورش، تأثير رسانه‌هاي جمعي و اطلاع رساني به خانواده و توسعه و تحکيم مشارکت خانواده در آموزش و پرورش از طريق انجمن‌هاي اوليا و مربيان را بر عهده دارند.
اهم فعاليت‌ها و عملكرد پژوهشکده طي پنج سال گذشته
الف) پژوهش‌هاي انجام شده
1- سال 1382
1-1- بررسي و مطالعه استانداردهاي راهنمايي و مشاوره در مراکز راهنمايي و مشاوره خانواده انجمن اوليا و مربيان
مجري: دکتر نوابي نژاد، ناظر: دکتر عبداله شفيع آبادي
1-2-بررسي و تعيين عوامل مؤثر در غني‌سازي فعاليت‌هاي انجمن اوليا و مربيان مدارس
مجري: جمشيد احمدي، ناظر: سيدخسرو صادق موسوي
2- سال 83
2-1- بررسي ميزان آگاهي و نگرش والدين نسبت به سوء مصرف مواد مخدر و ارايه مدل آموزش اوليا
مجري: دکتر فريده هاشميان نژاد، ناظر: دکتر حسن ملکي
2-2 - بررسي نيازهاي آموزشي اولياي دانش‌آموزان مقاطع سه گانه تحصيلي
مجري: دکتر عليرضا عصاره، ناظر: دکتر کوروش فتحي واجارگاه
2-3- اعتباريابي طرح جامع مشارکت اوليا و مربيان از ديدگاه صاحب‌نظران و اوليا و مربيان
مجري: محمد بنائيان سفيد ، ناظر: بهروز محمد قليها
3- سال 84
3-1- بررسي تفاوت‌ها در نگرش به ارزش‌ها از ديدگاه خانواده و مدرسه و تطابق آن با ديدگاه دانش‌آموزان دبيرستان‌هاي شهر تهران
مجري: فائزه منشي، ناظر : دکتر خديجه سفيري
3-2- نيازسنجي آموزشي مديران و مشاوران مراکز راهنمايي و مشاوره کشور
مجري: اکبر ابراهيمي، ناظر: دکتر حسن ملکي
3-3- فراتحليل پژوهش‌هاي انجام شده در حوزه مشاوره خانواده
مجري: داود معنوي پور، ناظر: دکتر عبدالله شفيع آبادي
3-4- سنجش کارايي مراکز راهنمايي و مشاوره خانواده سازمان اوليا و مربيان
مجري: نامدار شاهمرادي، ناظر: دکتر شکوه نوابي‌نژاد
3-5-بررسي وضعيت اوقات فراغت از ديدگاه اوليا و مربيان در دبيرستان‌هاي شهر تهران- مجري: دکتر صغري نيک پور، ناظر: دکتر عليرضا عصاره
3-6- تهيه و تدوين سند راهبردي تعامل خانه و مدرسه
مجري: دکتر شکوه نوابي‌نژاد و ديگران
4-سال هاي 85و86:
4-1-بررسي روند انتخابات انجمن هاي اوليا و مربيان از ديدگاه مديران ،اعضاي انجمن،كارشناسان ستادي و اجرايي-مجري:جعفر افقهي، ناظر:دكتر محمد رضا سعيدي
4-2-بررسي و شناسايي ضرب المثل‌هاي آموزشي مرتبط با اصول و مباني آموزش خانواده-مجري:محمد مخاطب، ناظر: دكتر محمد رضا سنگري
4-3-شناخت و اولويت يابي مشكلات خانواده‌هاي ايراني-مجري:جمشيد احمدي، ناظر :دكتر صادق نصري
4-4-مطالعه تطبيقي مشاركت اوليا و مربيان در آموزش و پرورش ايران و چند كشور جهان، مجري :علير ضا شريفي، ناظر : دكتر احمد آقازاده
5-سال 87:
5-1-ارزشيابي برنامه راهنمايي و مشاوره خانواده بر اساس الگوي CIPP-مجري :جمشيد احمدي، ناظر:دكتر حسين دهقان
5-2-بررسي مسايل اجتماعي در آموزش و پرورش از ديدگاه اوليا و مربيان
5-3-بررسي وضعيت موجود انجمن هاي اوليا و مربيان، مجري:دكتر اميد علي احمدي، ناظر :دكتر مرتضي منادي
5-4-ارزشيابي محتوا و نحوه انتشار مجله پيوند از ديدگاه مخاطبان و مجريان و صاحب نظران، مجري:جعفر افقهي
ب) انتشارات پژوهشکده (چاپ شده)
1- روش‌هاي جديد مشاوره خانواده، دکتر سوسن سيف
2- آسيب شناسي ازدواج و خانواده، دکتر اکرم خمسه
3- تغيير خانواده و رابطه بين نسلي آن در ايران، دکتر تقي آزاد ارمکي
4- آسيب شناسي درون سيستمي خانواده، دکتر باقر ثنايي
5- بهداشت رواني خانواده و برقراري ارتباط سالم، دکتر حسن عشايري
6- آسيب شناسي فناوري اطلاعات در خانواده، دکتر علي اکبر جلالي
7- حقوق کودک در خانواده و آسيب‌شناسي آن، دکتر شيوا دولت آبادي
8- نگاهي به موضوع حضانت کودک و تأثيرات آن بر سلامت رواني خانواده، دکتر سيمين حسينيان
9- روش‌هاي نوين ارتباط والدين با مدرسه، دکتر شهلا البرزي
10- الگوي خانواده موفق، دکتر محمد خير
11- تبيين‌کارکردي رابطة خانواده و جرايم اجتماعي،دکتر محمدرضا سعيدي
12- ايده محفل اوليا، دکتر حسن ملکي
13- شناسايي وضعيت و مشکلات مراکز راهنمايي و مشاوره خانواده و ارايه راهکارها، دکتر شکوه نوابي‌نژاد، با همکاري جمشيد احمدي
14- هنر و اوقات فراغت، محمد مخاطب
15- آموزش تربيت فرزند، مترجم کيومرث جهانگردي
16- خانواده و برنامه درسي، دکتر محمود مهرمحمدي
17- الگوي مدور ترکيب گونه شناسي خانواده، دکتر سيامک ساماني
18- هويت يابي در ازدواج، دکتر بهرام جوکار
19- نقش و تأثير کلاس‌هاي آموزش خانواده در تغيير نگرش والدين نسبت به مسائل تربيتي و آموزشي، دكتر سيدكاظم رسول زاده طباطبايي با همکاري جمشيد احمدي
20- الگوي تأثير گذار انگيزش‌هاي تحصيلي بر ادراک خويشتن (آينده)، دکتر لعيا بشاش، دکتر مرتضي لطيفيان
21- فصلنامه خانواده و پژوهش تاکنون 4 شماره چاپ شده و دو شماره هم در حال چاپ است.
22-توصيه‌هايي به والدين براي تحصيل فرزندان- احمد صافي، سيدخسرو صادق موسوي، جمشيد احمدي
ج) مشخصات همايش‌هاي برگزار شده توسط پژوهشکده
1- بررسي کمي و کيفي کلاس‌هاي آموزش خانواده و تأثير آن بر تغيير نگرش والدين ، دکتر رسول زاده طباطبايي، شركت كنندگان مشاوران، مدرسان خانواده و کارشناسان، آذر 81
2- بررسي روابط انساني در خانواده، دکتر ساروخاني، شركت كنندگان مشاوران، مدرسان خانواده و کارشناسان، بهمن 84
3- بررسي وضعيت مراکز راهنمايي و مشاوره خانواده، ،دکتر شکوه نوابي نژاد، شركت كنندگان مشاوران ، مدرسان خانواده و اوليا، اسفند 81
4- بررسي ايده محفل اوليا، دکتر ملکي، شركت كنندگان ،مشاوران مدرسان خانواده و اوليا، ارديبهشت 82
5- تبيين کارکردي رابطه خانواده و جرايم اجتماعي، دکتر سعيدي، شركت كنندگان، مشاوران، مدرسان خانواد و اوليا، خرداد 82
6- بررسي و تعيين عوامل مؤثر بر غني‌سازي فعاليت هاي انجمن هاي اوليا و مربيان، جمشيد احمدي، شركت كنندگان مشاوران، مدرسان خانواده، اعضاي انجمن‌ها و اوليا و مربيان، دي ماه 82.
7-بزرگداشت روز جهاني خانواده –سال 83
8-بزرگداشت روز جهاني خانواده-سال 84
9-بزرگداشت روز ملي خانواده—سال 86
10-بزرگداشت روز ملي خانواده—سال 87
د) تهيه سي دي بانك اطلاعات چكيده پژوهش‌هاي خانواده
حدود320 چكيده در سه بخش: آموزش خانواده، راهنمايي و مشاوره خانواده، جامعه شناسي خانواده
نشاني: تهران- خيابان انقلاب- چهارراه وليعصر- خيابان شهيد برادران مظفر شمالي(صباي شمالي)پلاك 36 ساختمان شماره 5 آموزش و پرورش آسانسور دوم طبقه دوم، كد پستي، 1416935671
تلفن: 66403676
نمابر: 66412490
نشاني الكترونيكي: RIPT@RIE.IR
نشاني سايت اينترنتي: WWW.RIE.IR
وزارت آموزش و پرورش
پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش
|