تحول بنيادين آموزش و پرورش و نقش پررنگ پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش در تدوين سند تحول

 دكترسيد محمد  حسين حسیني –پژوهشگر پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش

( پژوهشكده مطالعات برنامه ريزي درسي و نوآوري هاي آموزشي )

امروزه يكي از سؤالاتي كه ممكن است دربرخي رسانه هاو سطوح مديريتي وزارت آموزش و پرورش مطرح شود، سؤال درباره اثربخشي يا كاركرد هاي بخش پژوهش وزارت آموزش و پرورش و پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش است. درباره كاركرد پژوهشگاه از ابعاد مختلفي مي‌‌توان سخن گفت. يكي از اين زمينه‌ها، نقش بي‌بديل پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش در شكل‌گيري تحول بنيادين نظام آموزشي است. بررسي اجمالي سير تكوين و توليد سند تحول بنيادين نشان مي‌دهد:

1. قدم هاي اول تحول بنيادين نظام آموزشي، تشكيل «كميته اصلاحات آموزش و پرورش» و برگزاري همايشي با عنوان مهندسي اصلاحات در آموزش وپرورش در خردادماه 1381 و تهيه پيش‌نويس‌ سند و منشور اصلاح نظام آموزش و پرورش و كتابي با همين عنوان بود. اين گام مهم به همت پژوهشگران و كارشناسان پژوهشكده تعليم و تربيت (يكي از نخستين پژوهشكده هاي بنيان گزار پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش) برداشته شد.
2. يكي از مهمترين گام هاي تدوين سند تحول بنيادين، تشكيل كميته‌هاي مختلف و انجام پژوهش‌ها، مطالعات نظري و ميداني موردنياز بود. در اين گام پژوهشگران پژوهشگاه مطالعات و شوراي تحقيقات استان‌ها به عنوان مجري يا ناظر، نقش بسيارپررنگي داشتند. براي اطلاعات بيشتر به كتاب  «روش‌شناسي و فرايند تدوين سند ملي آموزش و پرورش»كه توسط پژوهشگر ارجمند جناب آقاي مهندس نفيسي نگارش يافته ،  مراجعه شود.
3. كتاب مباني نظري تحول بنيادين ،بر پايه پژوهش هاي پشتيبان و مطالعات نظري متعددي شكل گرفته  كه بخش مهمي از آنها توسط اعضاي هيات علمي پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش تهيه شده است و يكي از اعضاي هيات علمي پژوهشگاه ،عضو اصلي كميته تدوين مباني نظري سند تحول بنيادين بوده است. واغلب اعضاي هيات علمي و پژوهشگران پژوهشگاه ،با اظهار نظر و تذكر نكات اصلاحي ،به تكوين و توليد نهايي مباني نظري تحول بنيادين كمك كردند.
4. تدوين و تصويب زيرنظام‌هاي سند تحول بنيادين نيز از گام هاي  اساسي ديگر بود. در اين زمينه نيز پژوهشگران پژوهشگاه مطالعات نقشي اساسي و كليدي داشتند و چهار زيرنظام از شش زيرنظام آن (يعني زيرنظام‌هاي  راهبريومديريت،تأمينوتخصيصمنابعمالي ، پژوهشوارزشيابي و برنامه درسي ) با مشاركت فعال و سازنده يا مديريت  مستقيم اعضاي هيات علمي و پژوهشگران پژوهشگاه تدوين و تصويب شد.
5. تحول بنيادين نظام آموزشي با تهيه و تدوين برنامه‌ها و كتابهاي درسي جديد و اجراي آنها در مدارس عملياتي شد. در اين مرحله، بيش از 55 پژوهش ارزشيابي یا اعتبارسنجي برنامه‌هاي درسي يا بسته‌هاي آموزشي جديد توسط پژوهشگران پژوهشگاه انجام شد كه نقشي بي‌بديل و سازنده در شناسايي مزايا و كاستي‌هاي اين برنامه‌ها و كمك به كاهش يا رفع مشكلات و كاستي‌ها داشت.
6. يكي ديگر از گام‌هاي تحول بنيادين، اعتباربخشي برنامه حوزه‌هاي يازده‌گانه يادگيري در دفتر تأليف كتابهاي درسي سازمان پژوهش بود. در اين زمينه نيز پژوهشگران پژوهشگاه در مقام مجري ،ناظر يا كارشناس حضوري جدی داشتند.

بنابراين به گواه تاريخ نه چندان دور، پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش يكي از بازيگران اصلي تحول بنيادين نظام آموزشي بوده و در قبال آموزش و پرورش رسالت خود را به نحوي شايسته انجام داده است. امروزه سند تحول بنيادين آموزش وپرورش  توسط مقام معظم رهبري، وزير محترم و ديگر انديشمندان با افتخار به عنوان نقشه راه، سرلوحه، محور برنامه‌ها و سند افتخارآميز نظام آموزشي خوانده مي‌شود و برنامه‌هاي آموزش و پرورش براساس آن تدوين و اجرا مي‌شوند. يادمان نرود كه پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش و پژوهشگران آن يكي از مهم ترين آفرينندگان اين سند هستند و خدمات آنها را فراموش نكنيم.